عدم پرواز در آسمان تبت،دلایل علمی یا راز آلود؟

پرواز در آسمان تبت چرا صورت نمی‌گیرد؟ این سوالی است که شاید در ذهن خیلی از انسان‌های روی کره زمین باشد، واقعا راز این موضوع چه می تواند باشد؟ تبت مرتفع­ترین نقطه‌­ی زمین، به بام جهان معروف است. همچنین قله­‌ی اورست، بلندترین کوه بر روی کره زمین نیز در این منطقه قرار دارد. این نقطه از زمین کوه­‌های مرتفع زیادی را در خود جای‌ داده و به همین دلیل پرواز بر فراز تبت بسیار خطرناک بوده و بیشتر هواپیماها در این منطقه پرواز نمی­‌کنند. اما ایا تنها دلیل عدم پرواز هواپیماها در آسمان تبت، ارتفاعات خطرناک کوه‌­هاست یا پای چیز دیگری در میان است؟ در ابتدا لازم است با این منطقه­‌ی مرتفع و کوهستانی بیشتر آشنا شوید. پس با دلتابان تا انتهای این مطلب همراه باشید. 

تبت کجاست؟

تبت یک منطقه­‌ی خودگردان است و در جنوب غربی چین واقع‌ شده است. این منطقه از سمت غرب توسط هند، از جنوب غربی توسط نپال و از سمت جنوب شرق توسط برمه و بوتان احاطه‌شده است. بلندترین فلات دنیا، تبت است و رشته‌کوه معروف هیمالیا نیز در آن قرار دارد. میانگین ارتفاع کوه‌­های موجود در این منطقه  ۸۰۰۰ متر (۲۶۰۰۰ فوت) و مرتفع‌ترین آن­ها اورست با ارتفاع ۸۸۵۰  متر است.

آیا تبت فرودگاه دارد؟

پاسخ مثبت است. تبت دو فرودگاه دارد که یکی بین­المللی و دیگری نظامی و همگانی است. فرودگاه بین‌المللی لهاسا گونگر در ۶۲ کیلومتری لهاسا، پایتخت منطقه خودگردان تبت واقع‌شده است و  فرودگاه دیگر یعنی نگری گونساو از این فرودگاه 1357 کیلومتر فاصله دارد. میانگین ارتفاع کوه‌­های موجود در این منطقه ۳۶۵۰ متر است، همین ارتفاع زیاد موجب شده برای کوه­نوردی در این منطقه قوانین خاصی وجود داشته باشد، برای مثال کوهنوردان باید هنگام صعود به ارتفاعات کمی صبر کنند تا الگوی تنفسشان با این ارتفاع زیاد هماهنگ شود. در غیر این صورت کوه­نوردان صدمات جبران‌ناپذیری خواهند دید. اکنون علت عدم پرواز هواپیماها بر فراز آسمان تبت اندکی قابل‌درک شده است.

منطقه‌­ی پرخطر در آسمان تبت

به دلیل میانگین بالای ارتفاع کوهستان­‌ها در این منطقه، پرواز هواپیماها در آسمان تبت امری فوق‌العاده خطرناک محسوب می­‌شود، زیرا هواپیماها محدودیت ارتفاع پرواز دارند و نمی­توانند ارتفاع خود را از مقداری مجاز و معین بیشتر کنند. حداکثر ارتفاع مجاز برای پرواز هواپیما در آسمان تبت 8000 متر است. بنابراین پس از مشاهده­ ارتفاع کوه­‌های این منطقه می­توان مهمترین دلایل عدم پرواز هواپیماها در آسمان تبت را درک کرد. همچنین در ارتفاعات مسئله‌ای به نام لایه‌های جوی وجود دارد که دلیل دیگری بر عدم پرواز هواپیماها بر فراز تبت است.

لایه‌های جوی

جو زمین از 4 لایه تشکیل‌شده است؛ دو لایه اول آن تروپوسفر و استراتوسفر هستند. لایه‌ی تروپوسفر از سطح زمین تا ارتفاع 11000 متری امتداد دارد و با توجه به در نظر گرفتن ارتفاع مجموعه کوه­های هیمالیا، این رشته‌کوه‌ها در منتها الیه لایه اول و در نزدیکی لایه دوم جو واقع‌شده‌اند. دومین لایه استراتوسفر   است. بیشتر هواپیماها در بالای لایه تروپوسفر پرواز می­‌کنند و تنها هواپیماهایی با ذخیره کافی اکسیژن اجازه پرواز در لایه­‌ی استراتوسفر را دارند. زیرا با افزایش ارتفاع، تراکم هوا کاهش‌ یافته، لذا حجم اکسیژن هوا به ‌شدت کم شده و آشفتگی و اختلالات زیادی ایجاد می­‌شود. وجود کوه‌­های مرتفع در این ارتفاعات باعث شده غلبه بر فشار هوا امری دشوار به وجود آید. همین موضوع سبب گردیده پرواز در آسمان تبت ممنوع و یا امری خطرناک اعلام شود. 

خطرات پرواز بر فراز تبت

بیشتر هواپیماها می­‌توانند تا ارتفاع 6000 متری پرواز کنند و برای مدت‌زمان 20 دقیقه نیز ذخیره­ اکسیژن دارند. صنعت هواپیمایی به ‌منظور حفظ امنیت جان مسافران اعلام کرده قبل از آنکه ذخیره­ اکسیژن هر هواپیما به پایان برسد، باید هواپیماها ارتفاع خود را به 3000 متری برسانند. با در نظر گرفتن میانگین ارتفاع کوه‌­های این منطقه، می‌­توان دریافت که کم کردن ارتفاع هنگام نزدیک شدن به پایان ذخیره­ اکسیژن هواپیما بر فراز آسمان تبت به‌شدت خطرناک است، زیرا اختلالات جوی نیز برای خلبان مشکلاتی به بار خواهد آورد و کنترل هم‌زمان این چند مورد برای خلبانان تقریباً غیرممکن به نظر می­رسد. با توجه به شرایط گفته ‌شده، شرکت­‌های هواپیمایی اجازه­ پرواز بر فراز آسمان تبت را نمی­‌دهند.

تأثیر مسیر صعود و فرود هواپیما بر عدم اجازه­ پرواز در آسمان تبت

هواپیما هنگام پرواز در آسمان تبت باید از یک مسیر منحنی، ارتفاع خود را زیاد کند و هنگام فرود به زمین نیز برای داشتن فرودی ایمن و صحیح باید همین مسیر را طی کند. به این مسیر منحنی، ژئودزیکی گفته می­‌شود. جالب است بدانید که نقشه پرواز تمامی هواپیماها در همه­ شرکت­های هواپیمایی بر اساس این مسیر ژئودزیکی طرح­ریزی می­‌شود.